Το οδόμετρον του Αρχιμήδη

Το οδόμετρον του Αρχιμήδη 
Ο πρώτος χιλιομετρητής της ιστορίας

Πρόκειται για μηχανισμό που χρησιμοποιείτο για την ακριβή μέτρηση οδικών αποστάσεων, προδρομικό του ταξίμετρου.Αποτελείτο από ένα κιβώτιο με συμπλεκόμενους ατέρμονες κοχλίες και οδοντωτούς τροχούς, προσαρμοσμένο σε κινούμενο όχημα. Ένας στυλίσκος, επί της πλήμνης του ενός τροχού, μετέφερε την κίνηση στον οκτασκύταλο πρώτο δίσκο του κιβωτίου ενώ ενσωματωμένα στους άξονες βαθμονομημένα τύμπανα επί της εξωτερικής επιφάνειάς του υποδείκνυαν τη διανυθείσα απόσταση. Η σχέση μετάδοσης στην προτεινόμενη από τον Ήρωνα κατασκευή είναι 1:8:30:30:30, οπότε μια πλήρης περιστροφή του τελευταίου τυμπάνου αντιστοιχεί σε 216.000 περιστροφές των τροχών. Με περιφέρεια τροχού 10 πήχεων (διαμέτρου 1,60 μέτρων), η διανυθείσα απόσταση αντιστοιχεί σε 1080 χιλιόμετρα. Σε μια παραλλαγή του οργάνου, ένα βαθμονομημένο τύμπανο έφερε περιφερειακές οπές με σφαιρίδια και όταν κάποια οπή ευθυγραμμιζόταν με αντίστοιχη οπή του κιβωτίου, ένα σφαιρίδιο έπεφτε σε δοχείο προσφέροντας την ευχερή καταμέτρηση της απόστασης. Εφευρέτης του οργάνου ήταν πιθανότατα ο Αρχιμήδης. (Ιωάννης Τζέτζης, Χιλιάδες, 2, 12ος αι. μ. Χ)

ΠΗΓΕΣ: Βιτρούβιος, Περί Αρχιτεκτονικής, Ήρων ο Αλεξανδρεύς, Περί Διόπτρας.

......

The hodometer of Archimedes
The first... road distance calculator in human history

It was a mechanism for the accurate measurement of road distances, precursor to the taximeter. It consisted of a box with co-operating worm gears and gearwheels attached to a moving vehicle. One axial rod on the hub of one of the vehicle's wheels carried the motion to the first eight-toothed (gear) wheel in the box, while th calibrated discs on the outer top surface of the box, which were incorporated on the axles, indicated the distance travelled. The ratio in the proposed Heron'sconstruction is 1:8:30:30:30, so a full rotation of the last disc corresponded to
216.000 revolutions of the vehicle's wheels. By the wheels diameter of 1.60 metres the distance is 1080 kilometres. In a variation of the device, one calibrated disc had radial holes with spherules.
When one of the holes was aligned with a corresponding hole of the box, a spherule fell into a metal vessel offering easy measurement of the distance. Archimedes is probably the inventor of this device. (Ioannis Tzetzes, Chiliades (Thousands), 2, 12th century. A.D.)

SOURCES: Vitruvius, On Architecture; Heron of Alexandria, On Dioptra.